Σπίλοι

Σπίλοι (ελιές)

Οι σπίλοι ή κοινώς ονομαζόμενοι «ελιές», είναι καλοήθεις μελαχρωματικές βλάβες του δέρματος. Σπίλους έχουν σχεδόν όλοι οι άνθρωποι. Αφορούν κυρίως άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, άτομα που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο ή με οικογενειακό ιστορικό μεγάλου αριθμού σπίλων.

Οι σπίλοι μπορεί να είναι επίπεδοι ή να προεξέχουν. Έχουν περιεγεγραμμένα όρια και το χρώμα τους ποικίλει:Σαρκόχροο, κόκκινο, ανοιχτό ή σκούρο καφέ, έως και μαύρο. Το μέγεθος τους επίσης ποικίλει από μέγεθος φακής, έως της κάλυψης μεγάλου μέρους του σώματος.

Ο αριθμός των σπίλων διαφέρει σημαντικά και μπορεί να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο του δέρματος, ακόμη και στο τριχωτό της κεφαλής. Μπορεί ένα νεογνό να γεννηθεί με σπίλους. Συνήθως εμφανίζονται μετά την ηλικία των 6 μηνών έως και τα 40 έτη, ενώ μετά τα 50, αρχίζουν σταδιακά να μειώνονται. Οι σπίλοι πρέπει να ελέγχονται από τον δερματολόγο τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Εάν τα όριά τους είναι καλά καθορισμένα και χωρίς ασυμμετρίες, δεν ξεπερνούν τα 6 χιλιοστά,δεν μεγαλώνουν γρήγορα, δεν αλλάζουν χρώμα, τότε οι σπίλοι χαρακτηρίζονται ως «αθώοι» και δεν εμπνέουν ανησυχία. Ο μόνος λόγος για την αφαίρεσή τους από τον δερματολόγο είναι εάν τραυματίζονται λόγω θέσης και τριβής ή για λόγους αισθητικούς. Η αφαίρεση γίνεται στο ιατρείο με τοπική αναισθησία και πολύ καλό αισθητικό αποτέλεσμα.

Άνθρωποι με μεγάλο αριθμό σπίλων,με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος και με ατυπίες στους σπίλους τους θα πρέπει να υποβάλλεται σε δερματοσκόπηση και χαρτογράφηση των σπίλων, για τον έγκαιρο εντοπισμό αλλοιώσεων.

Πότε πρέπει να εξετάζεται άμεσα ένας σπίλος

Σπίλοι που παρουσιάζουν τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά πρέπει να εξετάζονται και να παρακολουθούνται τακτικά

Ο κίνδυνος εξαλλαγής ενός σπίλου σε μελάνωμα, μπορεί να προληφθεί, εάν τουλάχιστον μία φορά ετησίως ελέγχεται από τον δερματολόγο, εκτός εάν συντρέχει ειδικός λόγος για συχνότερο έλεγχο.

Να σημειωθεί ότι υπάρχουν διάφορες παραλλαγές σπίλων, οι οποίες είναι χρήσιμο να ελεγχθούν επισταμένως από έναν δερματολόγο.

Κατηγοριοποίηση σπίλων

Μελανοκυτταρικοί σπίλοι:αποτελούνται από συναθροίσεις μελανοκυττάρων σε επιδερμικές θήκες(φωλεές) ή βαθύτερα στο χόριο.Τα μελανοκύτταρα αυτά ονομάζονται σπιλοκύτταρα.Οι μελανοκυτταρικοί σπίλοι ανάλογα με τον χρόνο εμφάνισης τους στο ανθρώπινο σώμα διακρινονται σε:

Οι κοινοί μελανοκυτταρικοί σπίλοι(συνδεσμικοί,χοριακοί,σύνθετοι) είναι οι συνηθέστεροι σπίλοι που εμφανίζονται στο ανθρώπινο σώμα.Εμφανίζονται συνήθως στη 2^η έως 3^η δεκαετία της ζωής,εμφανίζουν μεγάλη ποικιλομορφία,σταδιακά ωριμάζουν και σπάνια πρωτοεμφανίζονται μετά τη 4^η δεκαετία της ζωής(εάν εμφανιστούν χρειάζονται άμεση εξέταση για τον αποκλεισμό πιθανής κακοήθειας).

Οι κοινοί μελανοκυτταρικοί σπίλοι δύναται να εμφανιστούν και σε ιδιαίτερες θέσεις όπως:σπίλοι παλαμών-πελμάτων,σπίλοι επιπεφυκότα,σπίλοι των ονύχων και για έναν ακόμα πρόσθετο λόγο χρειάζονται τακτική δερματολογική εκτίμηση λόγω της ανατομικής τους θέσης.

Σπίλος του Sutton

Eίναι μελανοκυτταρικός σπίλος που περιβάλλεται από μια λευκή ζώνη(άλω αποχρωματισμού).Είναι πολυ συχνοί σε παιδιά και νέους ενήλικες και οφείλονται σε ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού έναντι του σπίλου.Βάσει βιβλιογραφίας τα άτομα με σπίλους του Sutton έχουν σχετικά πιο αυξημένο κίνδυνο(18-26%) να εμφανίσουν λεύκη από τον υπόλοιπο γενικό πληθυσμό.

Σπίλος του Meyerson

Είναι μελανοκυτταρικός σπίλος που περιβάλλεται από μια ερυθρή ζώνη που θυμίζει έκζεμα και μπορεί να συνοδεύεται από κνησμό.Ο σπίλος είναι στην πλειονότητα των περιπτώσεων καλοήθης.

Κυανός σπίλος

Eίναι ο σπίλος με χαρακτηριστικό μπλεδίζων(κυανό) χρώμα.Τα μελανοκύτταρα εδώ παράγουν μελανίνη βαθιά στο χόριο και όπως προσπίπτει το φώς,λόγω διαθλαστικού φαινομένου(φαινόμενο Tyndall),το χρώμα που λαμβάνουν είναι μπλέ.

Οι κυανοί σπίλοι πρέπει να παραμένουν σταθεροί σε μέγεθος,να εξετάζονται τακτικά για πιθανές αλλοιώσεις ενώ σε περίπτωση που εμφανιστούν ξαφνικά και σε ανατομικές θέσεις όπως οι γλουτοί(κυτταρικοί κυανοί σπίλοι) συνιστάται η εκτομή τους και η ιστολογική τους διερεύνηση.

Σπίλος Spitz

Eμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία ως ερυθρό,επηρμένο οζίδιο.Οι κύριες θέσεις εμφάνισης είναι το πρόσωπο και τα πόδια,ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί δυνητικά παντού στο ανθρώπινο σώμα.

Αναπτύσσονται πολύ γρήγορα,εν συνεχεία παραμένουν σταθεροί για χρόνια και έχουν χαρακτηριστική δερματοσκοπική εικόνα(άστρο που εκρηγνύεται).

Στα παιδιά ο σπίλος Spitz είναι συνηθέστερα ερυθρός,ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι πιο μελαγχρωματικός και μοιάζει με κυανό σπίλο ή μελάνωμα.Ο σπίλος spitz χρειάζεται τακτική παρακολούθηση τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες,όπου σε περίπτωση οποιασδήποτε ατυπίας πρέπει να αφαιρείται.

Σπίλος του Reed

Ο σπίλος του Reed μοιάζει πολύ με τον σπίλο του Spitz(δερματοσκοπική εικόνα άστρου) αλλά έχει μέση ηλικία εμφάνισης τα 25 έτη και είναι πιο σκουρόχρωμος.

Συνήθως είναι καλοήθης αλλά σε μερικές περιπτώσεις συνίσταται η αφαίρεσή του για τον αποκλεισμό κακοήθειας.

Δυσπλαστικός ή άτυπος σπίλος

Eμφανίζεται στο 10% των ατόμων της λευκής φυλής,συνηθέστερα σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές όπως η ράχη και αποτελεί παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση μελανώματος.Για να χαρακτηριστεί ένας σπίλος δυσπλαστικός πρέπει να ισχύουν τα κάτωθι:

Ο δερματολόγος είναι αυτός που θα αξιολογήσει έναν σπίλο εάν εμπίπτει στην κατηγορία του άτυπου και θα ταξινομήσει την κυτταρική ατυπία ως ήπια, μέτρια ή βαριά. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε ένα άτομο με πολλούς άτυπους σπίλους(>10) και οικογενειακό ιστορικό μελανώματος (το οποίο θεωρείται πιθανόν να αναπτύξει μελάνωμα) και ανάμεσα σε ένα άτομο με ένα μόνο άτυπο σπίλο και χωρίς ιστορικό μελανώματος(το οποίο έχει λίγο μεγαλύτερη πιθανότητα από τον υπόλοιπο γενικό πληθυσμό, να αναπτύξει μελάνωμα). Στο ενδιάμεσο, υπάρχουν πολλοί άτυποι σπίλοι, για τους οποίους εξατομικευμένα ο δερματολόγος προτείνει λύσεις θεραπευτικού χειρισμού ή μόνο συστηματικής παρακολούθησης καθώς και συγκεκριμένες οδηγίες πρόληψης από μία πιθανή επιδείνωση.

Σπίλος του Ota

Είναι σπίλος που εμφανίζεται εκ γενετής και εμφανίζεται στο 95% των περιπτώσεων ετερόπλευρα,προσβάλλοντας τον 1^ο και 2^ο κλάδο του τρίδυμου νεύρου.Χαρακτηριστικά λοιπόν εμφανίζεται σε μέτωπο,περιοφθαλμικά,επιπεφυκότα και μεμβράνη του τυμπάνου.

Ο σπίλος του Οta λόγω της αισθητικής δυσμορφίας που προκαλεί μπορεί να αντιμετωπισθεί με laser(Q-switched alexandrite,Nd:YAG)

Σπίλος του Ito

Έχει όμοια κλινική εικόνα με τον σπίλο του Ota αλλά προσβάλλει την περιοχή του ακρωμιοκλειδικού νεύρου και επομένως εμφανίζεται στο δελτοειδή,στην υπερκλείδια και ωμοπλατιαία περιοχή.

Σπίλος του Becker

Eμφανίζεται στην παιδική ή εφηβική ηλικία σε οποιαδήποτε περιοχή του σώματος και είναι ελαφρά καφεοειδής,έντριχη υπερμελάχρωση διαμέτρου 2-40 εκατοστών.

Συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι

Οι σπίλοι αυτοί εμφανίζονται κατά τη γέννηση του παιδιού ή στα 2 πρώτα χρόνια της ζωής και χωρίζονται βάσει μεγέθους τους στις εξείς κατηγορίες:

Στην επιφάνεια τους μπορεί να εμφανίζονται τρίχες,οζίδια και εξελκώσεις και πολλές φορές θυμίζουν μελάνωμα.Οι συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι αυξάνονται σε μέγεθος με την ανάπτυξη του παιδιού όπως και η τριχοφυία πάνω σε αυτούς.

Οι μικροί και μεσσαίου μεγέθους πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά από Δερματολόγο για πιθανή εμφάνιση ατυπίας ενώ οι μεγάλοι λόγω αυξημένης πιθανότητας ανάπτυξης μελανώματος(το οποίο αναπτύσσεται υποεπιδερμιδικά) πρέπει να αφαιρούνται.