Σύφιλη

Η σύφιλη αποτελεί Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενο Νόσημα ( ΣΜΝ) που προκαλείται από την  ωχρά σπειροχαίτη (Treponema pallidum). Η σύφιλη είναι μια νόσος που ταλαιπωρεί την ανθρωπότητα εκατοντάδες χρόνια και παλαιότερα που δεν υπήρχε ικανή θεραπευτική προσέγγιση δημιουργούσε σοβαρές επιπλοκές. Σήμερα τα κύριο πρόβλημα είναι η καθυστερημένη διάγνωση της νόσου ,η υποθεραπεία και η κακή συμμόρφωση του ασθενούς στην θεραπευτική αγωγή.

Το βακτήριο  λοιπόν εισέρχεται στον οργανισμό κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής μέσα από μικρές πληγές-εκδορές που υπάρχουν στα γεννητικά όργανα, στον πρωκτό, στο στόμα και στους βλεννογόνους.

Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι περίπου 3 εβδομάδες.

Τα συμπτώματα της σύφιλης εκδηλώνονται σε τρία στάδια και ποικίλλουν σε κάθε στάδιο χωρίς να αποκλείεται να αλλάξει η σειρά ή να συμπέσουν συμπτώματα δύο σταδίων. Τα στάδια έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη δυνατότητα θεραπείας από τη νόσο. Αυτά είναι:

Το 1ο στάδιο (πρωτογόνος σύφιλη)

1-3 εβδομάδες μετά την πρωτολοίμωξη σχηματίζεται μια πληγή στο σημείο εισόδου(πρωτοπαθές συφιλιδικό έλκος) που είναι χαρακτηριστικά ανώδυνη και με σκληρά και ομαλά χείλη. Μπορεί να διογκωθούν και οι επιχώριοι βουβωνικοί λεμφαδένες που στη ψηλάφηση είναι ιδιαίτερα σκληροί και ανώδυνοι(κομβολογιοειδείς).

Το συφιλιδικό έλκος επουλώνεται χωρίς να αφήνει ουλή σε λίγες εβδομάδες(1-2 μήνες),ενώ η σπειροχαίτη αρχίζει και διασπείρεται αιματογενώς παντού στο ανθρώπινο σώμα.

Το 2ο στάδιο(δευτερογόνος σύφιλη)

Μετά την αποδρομή-επούλωση  του συφιλιδικού έλκους και ενώ έχει αρχίσει η διασπορά της σπειροχαίτης εμφανίζονται(1-6 μήνες μετά) συμπτώματα που περιλαμβάνουν:

  • Tη συφιλιδική ροδάνθη(διάχυτο κόκκινο εξάνθημα στον κορμό)
  • Τις συφιλιδικές βλατίδες(ερυθροιώδεις βλάβες κυρίως σε παλάμες και πέλματα)
  • Τις συφιλιδικές πλάκες-πλατέα κονδυλώματα(μεγάλες βλάβες που είναι εξεραιτικά μεταδοτικές κυρίως σε στόμα και γεννητικά όργανα)
  • Τη συφιλιδική μελανοδερμία
  • Τη συφιλιδική αλωπεκία
  • Τη συφιλιδική όνυξη-περιόνυξη

Το στάδιο της δευτερογενούς σύφιλης είναι εξαιρετικά μεταδοτικό από τις υγρές όμως βλάβες του δέρματος(πχ πλατέα κονδυλώματα) και όχι απ την άμεση δερματική επαφή.

Το 3ο στάδιο (τριτογόνος σύφιλη)

Αφορά άτομα τα οποία δεν έχουν υποβληθεί σε καμία θεραπεία. Περίπου το 15-30% των ασθενών αυτών παρουσιάζουν βλάβες σε οποιοδήποτε όργανο που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη κομμιωμάτων (χαρακτηριστική βλάβη τριτογόνου σύφιλης).Οι βλάβες στο 3ο στάδιο της νόσου είναι μη ανατάξιμες.

  • Κομμιώματα σε δέρμα,πνεύμονες,οστά και ήπαρ
  • Προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος(νευροσύφιλη)
  • Προσβολή του καρδιαγγειακού συστήματος(καρδιαγγειακή σύφιλη)

Παλαιότερα η νευροσύφιλη θεωρείταν εκδήλωση του 3ου σταδίου. Αυτό πλέον είναι λανθασμένο καθώς έχει αποδειχθεί ότι η σπειροχαίτη μπορεί να εισέλθει πολύ πρώιμα στο κεντρικό νευρικό σύστημα και να προκαλέσει ανάλογη συμπτωματολογία.

Σε όλα τα προηγούμενα στάδια ο ασθενής μπορεί να είναι πλήρως ασυμπτωματικός και η προσβολή να αποδεικνύεται μόνο με αιματολογικές εξετάσεις οπότε και η σύφιλη καλείται λανθάνουσα(πρώιμη και όψιμη).

Η συγγενής σύφιλη τώρα αφορά τη μόλυνση του εμβρύου με ωχρά σπειροχαίτη από τη μητέρα κατά τη διάρκεια της κύησης-τοκετού. Μπορεί ανάλογα και το μήνα της εγκυμοσύνης που έγινε η μόλυνση να οδηγήσει σε αποβολή, ενδομήτριο θάνατο ή νόσηση του εμβρύου με συγγενή σύφιλη.

Στη συγγενή σύφιλη είναι δυνατόν να εμφανιστούν τα συφιλιδικά στίγματα(διάμεσος κερατίτις, μέση πυώδης ωτίτιδα και οδόντες με εντομή) ιδιαίτερα αν η μητέρα μολυνθεί μετά τον 5ο μήνα της εγκυμοσύνης και λάβει καθυστερημένα αγωγή.

Η συγγενής σύφιλη διακρίνεται σε πρώιμη(<2 ετών) και όψιμη(>2 ετών)

Διάγνωση και θεραπεία της σύφιλης

Η σύφιλη μπορεί να διαγνωστεί με:

  • Αναζήτηση ωχράς σπειροχαίτης στο υπό εξέταση υλικό(υγρές βλάβες)
  • Αναζήτηση αντισωμάτων(μη τρεπονημικές δοκιμασίες και ειδικές τρεπονημικές δοκιμασίες)
  • Με οσφυϊκή παρακέντηση και λήψη εγκεφαλονωτιαίου υγρού, σε περίπτωση όπου έχουν εμφανιστεί βλάβες στο νευρικό σύστημα ασθενούς χωρίς θεραπεία ή υπάρχει υπόνοια νευροσύφιλης.

Οι μη τρεπονημικές δοκιμασίες(VDRL,RPR) θετικοποιούνται 30-35 μέρες μετά την πρωτομόλυνση (ανοιχτό παράθυρο),είναι φθηνές, τιτλοποιούνται εύκολα και χρησιμοποιούνται στην εκτίμηση του θεραπευτικού αποτελέσματος.

Οι τρεπονημικές δοκιμασίες(TPHA,EIA,FTA-ABS) θετικοποιούνται νωρίς, επιβεβαιώνουν τη δίαγνωση, είναι πολύ ειδικές και εξαιρετικά χρήσιμες για τη διάγνωση της τριτογόνου σύφιλης.

Η διάγνωση και η κατηγοριοποίηση της σύφιλης στο ανάλογο στάδιο είναι ζωτικής σημασίας για τη θεραπεία. Ο Δερματολόγος θα προσδιορίσει το ακριβές στάδιο της νόσου και την ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή.

Ακρογωνιαίος λίθος στη θεραπεία της σύφιλης παραμένει ακόμα και σήμερα η πενικιλλίνη παρεντερικά. Προηγείται τεστ αλλεργίας στην πενικιλλίνη και χορηγείται το κατάλληλο είδος της (π.χ βενζαθενική, κρυσταλλική) και η κατάλληλη δόση,βάσει σταδίου της νόσου. Ο ασθενής ακόμα και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας πρέπει να παρακολουθείται στενά και να διερευνάται με ,αιματολογικό-αντισωματικό έλεγχο, η πρόοδος της αγωγής. Οι ερωτικοί σύντροφοι επιβάλλεται να εξετάζονται ενδελεχώς και να δίδονται οι κατάλληλες οδηγίες. Η σύφιλη είναι μια νόσος δύσκολη στη διάγνωση, που μιμείται πολλές άλλες δερματοπάθειες και υποεκτιμάται από τον ασθενή. Με την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της ωστόσο, δε δημιουργεί κανένα πρόβλημα και θεραπεύεται πλήρως.